Hipofiz adenomları
Hipofiz adenomları hipofiz bezinin anormal büyümesi sonucu ortaya çıkan lezyonlardır. Hipofiz adenomları genellikle iyi huylu lezyonlardır, bu lezyonların % 1’ den azı kötü huylu kanserlerdir. Adenomlar hipofiz bezi çevre sınırlarında büyümeye devam eder ve kesinlikle vücuta yayılmazlar. Hipofiz adenomlarında bir kaç tedavi yöntemi vardır: Adenomun çıkarılması veya ilaç tedavisi. Bazen küçük adenomlarda “bekle ve gör” durumunda takip önerilmektedir.
Belirtiler
Hipofiz adenomlarının hepsi belirti vermemektedir. Hormon salgılayan adenomlar salgıladığı hormona bağlı semptomlar veya hipofiz bezinde hormon eksikliği ortaya çıkaracaktır. Hormon salgılamayan hipofiz adenomları sadece etraf dokulara bası yaparak belirtiler verecektirler.
Geniş hipofiz tümörleri -(bunlar 1 cm’dan büyük olanlardır) makroadenom, küçük adenomlar ise mikroadenom olarak adlandırılır. Makroadenomlar büyük boyutları nedeni ile normal hipofiz bezine ve etraf dokulara belirgin bası yapabilmektedir.
A-Tümör dokusu basısına bağlı belirtileri
1-Başağrısı
2-Görme kaybı – özellikle görme alanının dış kısmında görme kaybı gelişmesi
B-Hormonal Eksiklik Belirtileri
Büyük tümörler hipofiz bezinin çalışmasını bozarak hormonal eksiklik yapabilir. Başlıca belirtiler :
- Mide bulantısı ve kusma
- Halsizlik
- Üşüme
- Kadınlarda adet düzensizliği veya adetin hiç olmaması
- Cinsel zayıflık
- Aşırı kilo alma veya aksine nedensiz kilo verme
C-Hormonal Fazlalık Belirtileri
1-Adrenokortikotrop Hormon (ACTH) Salgılayan Hipofiz adenomları
ACTH salgılayan tümörlerde böbrek üstü bezler aşırı kortizon hormonu salgılamaya başlar. Fazla salgılanan kortizon nedeni ile Cushing hastalığı gelişmektedir. Cushing belirtileri : Orta karın kısmında ve boyun arkasında yağ birikmesi, yüzde şişme, kol bacakların incelmesi ve halsizlik, yüksek kan basıncı, yüksek kan şekeri, akne, kemiklerin zayıflaması, morarmalar, ciltte çatlakların oluşması, anksiyete, çabuk sinirlenme ve depresyon
2-Büyüme Hormonu Salgılayan Tümörler
Bu tümörler büyüme hormonu salgılamakta ve bu nedenle akromegali hastalığı gelişmektedir: Akromegali bulguları:
Yüz çizgilerinin kabalaşması, el ve ayakların büyümesi, aşırı terleme, yüksek kan şekeri,kalp problemleri, eklem ağrıları, diş hızalanma bozukluğu, Vücut kıllanmasının artması, çocuk veya ergenlerde çok hızlı büyüme veya tam aksine kısa kalma olabilir.
3-Prolaktin salgılayan tümörler
Prolaktin seviyesine yükselten adenomlara prolaktinoma denilmektedir. Bu tümörler kadınlarda östrojen erkeklerde testosteron hormonlarının seviyesini baskılayabilmektedir. Prolaktin yüksekliği erkek ve kadın hastaları farklı açılardan etkilemektedir.
Kadınlarda prolaktinomalar: Adet düzensizliğine, adet dönemlerinin olmamasına, göğüslerden süt salınımı gibi belirtilere sebep olacaktır.
Erkeklerde prolaktinomalar: Ereksiyon bozukluğuna, sperm sayısında azalmaya, cinsel zayıflığa, göğüs büyümesine neden olacaktır.
4-Tiroid uyarıcı hormon salgılayan tümörler
Tiroid bezinin fazla hormon salgılamasına neden olan tiroid stimule eden hormon salgılayan hipofiz tümörlerinde aşağıdaki belirtiler olacaktır:
Kilo kaybı, hızlı ve düzensiz kalp ritmi ,sinirlilik ve huysuzluk, sık idrar yapma,belirgin terleme
Doktor Başvurusu
Yukarıdaki belirti ve semptomların olması durumunda doktorunuza başvurmanız gerekmektedir. Tanı konulması için hormon kan seviyelerine bakılmalı ve gerektiğinde hipofiz bezi MR görüntülenmesi gerekecektir. Ayrıca ailede endokrin beze dokuları tümörleri öyküsü varsa hipofiz tümör tanısı açısından tarama için başvurabilirsiniz.
–Hormon salgılamayan ve etraf dokulara bası yapan büyük hipofiz tümörleri öncelikle cerrahi girişim gerektiren durumlardandır.
–Hormon salgılayan adenomlar (prolaktinoma hariç) öncelikle cerrahi olarak tedavi edilir. Prolaktinomalarda öncelikli tedavi ilaç tedavisidir. Prolaktinomalarda; hızlı görme kaybı olan görme siniri tehlike altında olan hastalar, kistik adenomlar, ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalar, gebe kalmak isteyen genç kadınlarda cerrahi işlem yapılması doğru seçim olacaktır.
Gelişme Nedenleri
Genellikle hipofiz tümör gelişim nedenleri bilinmemektedir. Ama aile öyküsü ve genetik özellikler tümör gelişiminde önemli role sahiptirler.
Cerrahi İşlemler
Son 25 yılda hipoziz cerrahisinde önemli değişim olmuştur. Çoğu hipofiz adenomu için en güvenli ve hasta konforu açısından uygun girişim endoskopik transnazal (burun içinden) hipofiz adenomektomi ameliyatıdır. Ameliyatta hipofiz bezi korunarak adenom çıkarılır. Kitle etkisi ve hormonal anormallik tedavi edilir. Nadir durumlarda çok büyük ve etraf dokuları fazlaca sarmış tümörlerde kraniotomi dediğimiz kafatası açılarak ameliyat yapılmaktadır.
Hipofiz cerrahisinde sonucu belirleyen en önemli faktörlerden birisi cerrahi deneyimdir. Cerrahi deneyime eklenen endoskopun avantajları, hipofiz cerrahisinde özelikle hormon aktif tümörlerde kür sonuçlarını yükseltir.
Cerrahi Sonrası
Cerrah tarafından alınan örnekler ayrıntılı patolojik inceleme sonrası hormon salgılayan adenom tipi yada non sekretuar tanısı konulacaktır. Bazen cerrahi sonrası hastalığın tamamen iyileşmesi için belli bir süre ilaç tedavisi alınması gerekmektedir.