Beyin dokunsa daha az zarar veren, hastanede kalış süresini kısaltan daha küçük ameliyat kesilerinin yapıldığı komplikasyonların daha az olduğu ameliyatlardır. Son 20 yılda cerrahi teknikler, ameliyathane ve optik sistemlerin gelişimi ile beraber bu yaklaşımlar yaygınlaşmaktadır. Mikroskoplarda büyütme oranı ve ışık kaliteleri ile beraber, Optik sistemlerin gelişimi ile endoskop çaplar küçülerek beraberinde görüntü kaliteleri artmıştır.Beyin cerrahisinde başlıca minimal invaziv yaklaşımlar
- Endoskopik hipofiz ve Endoskopik kafa tabanı cerrahisi
- Endoskopik Ventrikül ve hidrosefali cerrahisi
- Key hole yaklaşımlar
- Endoskopik kafa tabanı cerrahisi
Genel nöroşirurji eğitiminde eski yıllarda olmayan endoskopun transnasal kullanımı , kulak burun boğaz bölümünün endoskopik sinüs ameliyatlarındaki birikiminin beyin cerrahisine aktarımı ile 1995 ler endoskopik hipofiz ameliyatları başlamıştır. İlk adaptasyon olguları sonrası ABD pitsburgh’dan Dr jho ilk klinik seriyi yayınlamıştır. İtalya(Napoli-De Divitis ve Bologna –Frank) ve pek çok ülkede birçok merkez bu yaklaşımı kullanmaya başlamıştır. Pediatrik olgularda 2.5mm, erişkinlerde ise 4 mm rijid endoskoplar tercih edilmektedir.. Burun içinden endoskop ile hipofiz ameliyat tekniği tanımlanıp yaygınlaştıkça, özelikle ön kafa tabanındaki lezyonlar için endoskopik kafa tabanı cerrahisi daha fazla tercih edilmektedir. Başlangıçta özelikle onarım sorunu nedeniyle beyin omurilik fistülleri bu ameliyatı sınırlasada gelişen cerrahi tekniklerle bunun üstesinden gelinerek günümüzde, Özelikle orta hatta yerleşen (Tuberkulum sella menenjiomu, klivus tümörleri…)olgularda yüksek etkinlik ve düşük komplikasyon ile kullanılmaktadır.
Avantajları
- Daha iyi, yakın ve geniş görüş
- Etkili cerrahi
- Doğal anatomiye daha az zarar
- Yüksek hasta konforu
Dezavantaj
- Öğrenme süreci
Endoskopik Hipofiz ve kafa tabanı cerrahisinde güncel durum;
Hipofiz adenomlarında Yayınlanan klinik serilerde total çıkarım oranları ve hormon salgılayan adenomlarda remisyon oranı daha yüksektir.Mikroskobik hipofiz cerrahisinde bir tunel içinde manevra olanağı daha azken, Endoskopik yaklaşımda yakın ve geniş görüş alanı etkili cerrahiye olanak sağlar.Ek olarak nasal komplikasyon oranları (nasal septum ve sinüs) düşüktür.klinik Sonuçlar yayınlandıkça daha fazla beyin cerrahı endoskop kullanmaya yönelmektedir.
Endoskopik hipofiz cerrahisi sonrası bu alanda çalışma deneyiminin artması yakın yerlerdeki patolojiler (tuberkulum sella, planum sfenoidale, klivus…) için endoskop serileri 2004 ten sonra yayınlanmaya başlanmıştır. Erken serilerde beyin omurilik fistül oranları yüksek olsada cerrahi tekniklerele bu oranlar düşmüştür. Seçilmiş patolojilerde, Tuberkulum sella menenjiomu ve klivus gibi tümörlerde endoskopik cerrahi etkilidir ve düşük komplikasyon ile uygulanabilir.
Endoskopik beyin cerrahisinin öğrenme eğrisi gerektirmektedir.(8referans) Hipofiz cerrahisi için yıllık 50 olgu toplamda 200 olgu ile deneyim kazanıldığı kabul edilmektedir. Mikroskopik cerrahiden endoskopik transnasal cerrahiye geçişte yeni baştan bir öğrenme dönemi gerektirmesi deneyimli mikroskopik cerrahların endoskopik cerrahiye geçişinde zorluk yaratmaktadır.
Beyin cerrahisi eğitim süreciminde içinde olduğu 22 yılı aşkın sürede ağırlıklı olarak endoskopik beyin cerrahisi, i Beyin tümörleri ,beyin damar hastalıkları ve seçilmiş nöroşirurji olgularında çalıştım.
Endoskopik beyin cerrahisinde Kişisel deneyimim 800 ü aşkın endoskopik hipofiz cerrahisi, 80 i aşkın endoskopik kafa tabanı cerrahisi(tuberkulum sella menenjiomu, klivus tümörleri, optik dekompresyon..)160 ı aşkın ventriküler girişim( third ventrikülostomi, kolloid kist) hastasıdır.
Minimal İnvaziv (Key-Hole) cerrahi
Cilt açılarak, kemik kesilerek gerçekleştirilen beyin cerrahisi operasyonlarında son yıllarda, küçük kemik açılımları ile beyin cerrahisi ameliyatları yapılmaktadır. Yüksek teknolojik ameliyat mikroskobu ve endoskop ile yüksek hızlı mikro kemik kesicilerin geliştirilmesi, ameliyatın giriş aşamasını kolaylaştırmıştır. Minimal invaziv yaklaşımlarda olabildiğince küçük insizyon ve kemik açılarak beyine ulaşmak esastır. Bu yaklaşım Ön kafa tabanında başta menenjiom olmak üzere bir çok patolojdei ve kanamamış bazı Anevrizmalar ile kistik tümörler başta olmak üzere bir çok patolojide uygulanır.
Avantajları
- Ameliyat sonrası daha az ağrı,
- Hızlı iyileşme
- Minimal skar
- Düşük kraniotomi komplikasyonu
- Kısa ameliyat süresi
Endoskopik ventrikül cerrahisi ve Hidrosefali tedavisi
Özel dizayn edilmiş, çalışma kanalı bulunan nöroendoskop ile özelikle beyin derininde yeralan ventriküle giriş yapılarak hidrosefali tedavisi yeni bir yaklaşımdır. Endoskopik yaklaşımla fenestrasyon ve mümkün olan olgularda endoskopik üçüncü ventrikülostomi hastayı şanttan bağımsız kılabilmeyi sağlayabilen oldukça yararlı bir tedavi seçeneğidir.Ventrikül içinde (Kolloid kist) veya komşuluğunda (Talamik tümör)yer alan tümörlerde biopsi yada rezeksiyon Endoskopik olarak yapılabilir. Kranitomi ile karşılaştırıldığında özelikle biyopsi olgularında endoskopik yaklaşım minimal invaziv bir yaklaşım olarak uygulanır.
Basit ve Kompleks hidrosefali olgularında nöroendoskopik girişimler, konvansiyonel yaklaşımlarla kıyaslandığında komplikasyonlar ve morbidite açısından daha avantajlı görünmektedir.
Tümör olgularının tanı ve tedavisinde Nöroendoskopik yaklaşım minimal invazivdir.